“Sürgün” İnstallâtsiya. Media. Sanalaştırma
Qırımtatar halqınıñ sürgünliginiñ 74-ünci yıllığına bağışlanğan zemaneviy sanat leyhası.
Leyha üzerinde çalıştılar:
► Vlodko Kaufman – Lvovlı ressam ve sanalaştırıcı (Dziga, Zemaneviy sanat aftası / Lvov)
► Rustem Skibin – qırımtatar çölmekçisi (El Cheber / Qırım, Kiyev)
► Qırımtatar rejissör, operator ve fotoressamlar taqımı
Leyha koordinatorı: Alim Aliyev
“ARZU | МРІЯ” (2018) film
1944 senesi sürgün etilgen qırımtatarlarnıñ kerçekleşmegen arzuları ve zemaneviy nesilniñ balalıq arzuları aqqında leyha.
Video “Sürgün: İnstallâtsiya. Media. Sanalaştırma” leyhası çerçivesinde çıqarıldı.
Müellifler: Krımskiy Dom, GO “Krımskiy Dom vo Lvove”
“Çujaya molitva” (2017) bediy film
Rejissör Ahtem Seytablayev tarafından çıqarılğan daa bir film. O, kerçek vaqialarnen bağlı ve kerçek tarihiy sıma, balalar bağçası terbiyecisi Sayde Arifova aqqında tarif ete. Qırım nemseler tarafından işğal etilgende, Sayde Arifova 87 yeudiy balanı qırımtatar dep, olarnı ölümden qurtardı. Er birisine qırımtatar adını berdi ve dualar ögretti. Balalarnı qurtara, lâkin özü sürgünlikke oğray. Saydeni tren stantsiyasına alıp ketkende, yeudiy balaları maşnanıñ peşinden çapıp: “Sayde anamıznı qaytarıñız!” – ağlaşıp qıçırğanlar.
Rejissör: Ahtem Seytablayev
“Haytarma” (2013) bediy film
“Haytarma” – birinci uzun qırımtatar filmi ve sürgünlik aqqında birinci bediy film. Film qırımtatar halqınıñ tarihında eñ facialı saife –sürgünlikke bağışlanğan. Eserniñ baş qaramanı Sovetler birliginiñ 2 defa qaramanı, uçucı Amet-Han Sultan. Aqyar azat etilgen soñ, o, tuvğan Alupka köyüne qarta ve sürgünlikniñ şaatı ola. “Haytarma”nıñ eñ tesirli levhaları – bu sürgünlikniñ özü. Bu levhalarnıñ çıqaruvında yüzlerce insan iştirak etti, olarnıñ çoqusı bala ekende bu facianı başından keçirdi.
Rejissör: Ahtem Seytablayev
“1944” (2019) vesiqalı film
1944 senesi mayısnıñ 18-inde saba saat 5-ke yaqın er bir qırımtatar qorantasınıñ qapısı qaqıldı. Erkekler bu vaqıtta daa cebede ediler, Qırımda ise tek qadınlar, balalar ve qartlar qalğan edi. Olarnı evlerinden çıqarıp, mal vagonlarına mindirip, Orta Asiya ve Uralğa sürgün ettiler. Filmde sürgünlikniñ canlı şaatları bu facia aqqında tarif eteler. Sürgünlik kününi, saba silâlen qaqılğan qapı sesinden uyanğanlarını, Qırımdan alıp ketken mal vagonlarını, sürgünlikniñ ilk yıllarında açlıq ve hastalıqtan biñlerce adamlarnıñ ölümi ve o müthiş şaraitlerde özleri nasıl sağ qalğanlarını hatırlaylar.
Rejissörlar: Fatima Osmanova, Yunus Paşa
